Eeuwenlang bevinden bedrijven zich gewoon tussen de andere bebouwing. De eerste concentraties ontstaan aan het water, aan de diepenring. Buiten de stad zijn het vooral industriemolens aan de in- en uitgaande diepen. In het ‘Plan van Uitleg’ van 1903-’06 wordt voor het eerst gedacht aan bedrijventerreinen. Directeur Gemeentewerken Mulock Houwer dicht een centrale rol toe aan het door hem geprojecteerde Gorechtkanaal. Niet alleen het kanaal maar ook een goederenspoorlijn moet de potentiële bedrijven ten dienste staan. Het nog nauwelijks ontwikkelde wegverkeer speelt in de plannen geen rol.

Groningen krijgt meer ruimte doordat in 1910 en ’12 gedeeltes van de gemeenten Noorddijk en Hoogkerk naar Groningen overgaan en per 1 januari 1915 ook nog een groot stuk van de gemeente Haren. Schut en Berlage nemen de nieuwe gebiedsuitbreidingen mee in hun Uitbreidingsplan van 1928. Belangrijk onderdeel vormt het nieuwe ‘Omsnijdingskanaal’, het latere Van Starkenborghkanaal en Nieuwe Winschoterdiep. Hierlangs en langs het Oude Winschoterdiep is veel ruimte gereserveerd voor bedrijven. Weer is vooral het water bepalend voor de locaties.

Zuidoost

Schut en Berlage  hebben centraal in Zuidoost nog een woonwijk gedacht. Tot de oorlog gebeurt daar echter niets. Het grootste bedrijventerrein is in die tijd het gebied tussen het Damsterdiep en het Eemskanaal, met als grootste bedrijf de Elevator-Maatschappij Groningen (EMG). Het Nieuwe Winschoterdiep wordt pas in 1952 in gebruik genomen. Aan het diep komen drie insteekhavens, waarvan de eerste overigens pas in juni 1961 klaar is. En naar het ‘Industrie- en havencomplex Eemskanaal’ wordt tevens een goederenspoor, de Stamspoorlijn, aangelegd.

Het bedrijventerrein is nog volop in ontwikkeling als de mogelijkheden nog verder worden verruimd doordat de gemeente Noorddijk op 1 januari 1969 bij Groningen wordt gevoegd.  Dat het Bedrijvenpark Zuidoost uiteindelijk het grootste bedrijventerrein van Noord-Nederland wordt, is niet alleen te danken aan de ligging aan belangrijke scheepvaartverbindingen als het Eemskanaal en het Winschoterdiep. En zeker niet aan de Stamspoorlijn, die inmiddels weer is opgebroken. Het zijn vooral de mogelijkheden voor het wegverkeer, met de ligging bij de zuidelijke en oostelijke ringweg en de Europaweg.

De andere Groningse bedrijventerreinen kunnen in omvang niet tippen aan Zuidoost, dat ruimte biedt aan circa duizend bedrijven ruimte en twintigduizend mensen werk geeft. Dat tegenwoordig het wegverkeer het uitgangspunt vormt, bewijst ook de keuze voor Westpoort. Dat dit maar moeilijk tot ontwikkeling komt, hangt mede samen met het succes van Zuidoost.

Beno Hofman