Nieuwe Kijk in ‘t Jatstraat 103 gesloopt
laatste stadsboerderij
Nieuwe Kijk in 't Jatstraat 103 was de allerlaatste Groninger
stadsboerderij binnen de voormalige vesting. Met de sloop in augustus
2017, gaat weer een stukje belangrijke cultuurgeschiedenis verloren. De
boerderij wordt omstreeks 1797 gebouwd in opdracht van mijn
bet-bet-bet-overgrootvader Derk Samuels Hofman en verliest in 1964 als
laatste binnenstadsboerderij haar functie. De laatste boer, Freerk
Mulder, is getrouwd met een andere verre nazaat van Derk Samuels, Elsje
Mensinga. Uitgerekend mijn allerlaatste en 400ste aflevering Beno's Stad
eindigt in juli 2010 met deze boerderij.
De eerste Hofman die zich, vanuit Wetzingerzijl komend, in de stad vestigt is Derk Samuels Hofman. In 1762, als hij 23 is, koopt Derk een 'hof met huijsien' op de zuidwesthoek van de Grote Appelstraat en Nieuwe Kijk in 't Jatstraat. Hij wordt 'koemelker' en laat zijn koeien zomers grazen op een stuk land buiten de Boteringepoort. In 1792 koopt hij er schuin tegenover 'een Hof' en laat er, vermoedelijk vanwege het huwelijk van zijn zoon Pieter Derks Hofman in 1797, een boerderij bouwen. Het volgende jaar verkoopt vader Derk de 'behuizinge met een hof er agter' aan zijn zoon.
Bij het begin van het kadaster krijgt het perceel het nummer E208. De boerderij zoals die op de eerste kadasterkaart van ca. 1832 is ingetekend, is nog altijd te herkennen in het huidige pand. Pieter Derks en zijn vrouw Jantien Heikens blijven er wonen tot hun respectievelijke overlijdens in 1842 en 1847. In dat laatste jaar wordt het 'openbaar' verkocht in het café van hun dochter Hinderkien en haar man Hendrik Mensinga aan de Moesstraat. Kopers van de 'koemelkerij met tuin eragter' worden kleindochter Bouchien Mensinga en haar man, koemelker Simon Roelfs van der Wal.
Familie Mulder
Na het overlijden van Van der Wal in 1871 wordt de koemelkerij verhuurd aan andere veehouders en in 1879 verkocht. Koemelker Siemen Hamming, die de boerderij eerst huurt en in 1891
koopt, verkoopt deze aan Barteld Mulder die er op 1 januari 1914 intrekt. In 1923 vraagt
hij een verbouwing aan waarbij het huis iets naar achteren wordt
verlengd, maar de woonkamer en gang niet veranderen.
Zoon Freerk, geboren een maand nadat de familie Mulder de boerderij heeft betrokken, zet na het overlijden van zijn vader in 1953 het bedrijf voort. Door zijn huwelijk met Elsje Mensinga, eveneens een nazaat van Derk Samuels Hofman, komt de boerderij weer terug 'in de familie'. Zij krijgen op hun beurt drie zoons, Bart, Jacob en Kees. Het einde van het bedrijf komt in zicht met de bouwplannen voor de wijk Selwerd. 'Onteigend. Jawel', zegt Mulder in het Nieuwsblad van het Noorden van 31 december 1963, 'Als mijn zoons niet zoveel hart voor de boerderij hadden, zou ik er niet over peinzen weg te gaan uit de stad'. Nu besluit hij de boerderij te verkopen en in Adorp een nieuwe te kopen. Een aantal maanden later wordt de verhuizing een feit.
Een volgende eigenaar, F.J. Vroom uit Roden, gebruikt het pand vanaf 1977 als kamerverhuurbedrijf door onder andere boven de schuur kamers te timmeren. De laatste eigenaar, technisch bedrijf J. Kootstra uit het Friese Wartena, laat het complex verder vervallen. En dan volgt in augustus 2017 de sloop van de laatste Groninger boerderij binnen de oude stad.
Beno Hofman