Michaël Derks Botje wordt op 31 maart 1862 geboren in Hoogezand als jongste van acht kinderen van schipper Derk Harms Botje. Moeder – Geessien Hilbrands – is bij Michaëls geboorte al bijna 44 en de zwangerschap, ruim drie jaar na de geboorte van zoon Marten, komt vast onverwacht. Enkele van Michaëls broers gaan net als vader Botje varen, één wordt scheepsbouwer en één banketbakker. Als Michaël in 1886 in Bellingwolde trouwt met de bijna vier jaar oudere boerendochter Hindertje Oterdoom is hij handelsagent van beroep. Net als veel anderen handelt hij in graanproducten. 

Silo

In 1890 verhuist Botje naar de stad (Parklaan) en laat ‘de Silo’ bouwen tussen de Griffestraat en het Winschoterdiep. Na een uitbreiding begint hij in 1899 met ‘lijn- en veekoekfabricatie’. Michaël noemt zijn bedrijf ‘M.D. Botje, Groninger Silo’. Negen jaar later wil Botje verder uitbreiden en laat zijn oog vallen op een perceel tussen het Damsterdiep en het Eemskanaal, achter twee voormalige oliemolens. Hij wil er een fabriekscomplex bouwen en om de benodigde gelden bij elkaar te krijgen zet hij z’n bedrijf om in een Naamloze Vennootschap. De naam wordt de ‘NV Groninger Silo vh M.D. Botje’. 

Samen met mededirecteur Jacob Swart dient Botje op 6 april 1908 een aanvraag in voor de bouw van een ‘fabriek met silo, pakhuis, machinekamer, ketelhuis en annexe werken’. Het ontwerp, in ambachtelijk-traditionele stijl, is van de Groninger architect Gerrit Nijhuis. De bouwvergunning komt op 22 april. De ‘officiële’ eerste steen wordt op 29 augustus ingemetseld door de 13-jarige zoon Dirk Michaël Botje. Hij is het enige kind van de directeur, want een in 1889 geboren dochter leeft slechts zeven weken. Vlak voordat zoon Dirk de gedenksteen aanbrengt, is zijn tweede naam nog ‘Herman’. Op 16 augustus wordt deze echter officieel veranderd in ‘Michaël’.

Noord-Nederlandsche Oliefabriek

Op 18 november 1909 is de bouw van de fabriek officieel gereed. Voor de schoorsteen blijft de vergunning wat langer uit en deze is dan ook pas op 6 februari 1911 klaar. De naam ‘Groninger Silo’ wordt in 1911 veranderd in ‘Noord-Nederlandsche Oliefabriek’. De Boer & Schuitema, die dat jaar Botjes percelen aan de Griffestraat overnemen, nemen voor hun graan-, meelhandel en meelfabricage ook de naam ‘De Groninger Silo’ over. De groei van de Oliefabriek gaat door. Zo wordt deze in 1912 ten westen uitgebreid met een loods voor een smederij. En in 1914 volgt nog een gebouw.

Aanvankelijk worden er in de Oliefabriek voornamelijk sojabonen (veelal uit Mantsjoerije, N.China) en lijnzaad verwerkt. Het bedrijf levert lijnolie, vee- en sojakoeken. Het is lange tijd het grootste bedrijf aan het Eemskanaal. Directeur Michaël Derks Botje overlijdt op 21 februari 1928. Hij wordt opgevolgd door zijn zoon, Dirk Michaël, die sinds 1921 in het bedrijf werkt. Dirk overlijdt echter plotseling, op 37-jarige leeftijd, in november 1932. Het betekent het einde van het bedrijf.

EMG

De in 1896 aan de Oosterhaven begonnen Elevator-Maatschappij Groningen (EMG) neemt in 1933 het complex over. Vijf jaar later gaat de voormalige smederij naar de Noord Nederlandse Zakkenhandel. De EMG, die doet in overslag van granen, zaden en peulvruchten, bouwt in 1960 een grote betonnen graansilo van ruim 30 meter hoogte. 

Volgens de overlevering stort een deel van de gevel van het westelijk deel van het hoofdgebouw in 1967 in door graankiemen in het cement. Bij het herstel wordt de dakopbouw vervangen en vergroot, waarbij de twee vensters in de topgevel van het westelijke deel zijn verdwenen en het muurwerk is vernieuwd in de oorspronkelijke bouwstijl. 

EMG Silo Groningen

Eind januari 1995 gaat EMG failliet, maar wordt enkele maanden later door een samenwerkingsverband met o.a. bedrijven uit Roden en Bergum voortgezet onder de naam ‘EMG Silo Groningen BV’. Gemeentelijke plannen voor de bouw van de Berlagebrug leiden het vertrek van het bedrijf in. In 2001 besluit EMG Silo haar bedrijf in Appingedam alvast verder uit te breiden. En na een brand in het complex aan het Eemskanaal het volgende jaar, besluit het bedrijf tot verkoop aan de gemeente. EMG Silo wordt dan huurder van het complex. 

Nadat de gemeenteraad in 2005 definitief tot de bouw van de brug heeft besloten, worden de sloopplannen concreet. Er worden wat loodsen gesloopt en EMG Silo vertrekt. Maar dan wordt het crisis. En dat opent weer geheel nieuwe mogelijkheden: een nieuw cultureel podium wordt geboren! De stichting krijgt de mooie naam ‘Broedplaats EMG Faktors’.

Beno Hofman