Streekgenoten, Joden in de Veenkolonien
verteller tijdens concerten
In het voorjaar van 2019 loopt het project 'Streekgenoten, Joden in de Veenkoloniën', bestaande uit 4 concerten en een meereizende tentoonstelling. De muziek wordt verzorgd door het Orkest van de Veenkoloniën (VKSO) o.l.v. Lubertus Leutscher, het Bolotny Trio, Bert Hadders en Hanneke Tichelaar. Ik ben tijdens de concerten de verteller van het verhaal, dat ik heb opgehangen aan de geschiedenis van de Joodse familie Stoppelman. Ook heb ik de tentoonstelling over Joodse muzikanten en dansleraren in de Veenkoloniën samengesteld. Alles is vormgegeven door Elzo Hofman.
In de meereizende tentoonstelling zijn zes onderwerpen opgenomen: Joden in de Veenkoloniën, Joods muziekleven in 'Sodom', De familie Stoppelman, Veendam Stadskanaal, Drentse Veenkoloniën en Muziek in kamp Westerbork. De teksten van de tentoonstelling zijn, met de meeste illustraties, opgenomen in het boekje dat de bezoekers van de concerten ontvangen. In mijn vertelling tijdens de concerten ga ik na een algemene inleiding vooral in op de familie Stoppelman, 'die bekend werd door hun familieorkest'.
Het orkest werd opgericht door vader Lazarus Stoppelman. Het speelde in verschillende samenstellingen en luisterde menige dansavond op. Het meest tot de verbeelding sprak het als Lazarus aantrad met zijn zeven zonen. Zoon Hartog ('Herman') had meestal de leiding. Hij maakte, net als zijn vader, van de muziek z'n beroep. Zijn oudste broer Daniel Lazarus ('Lassie') ging net als zij beiden ook danslessen geven. Een andere Stoppelman, Aron, werd jazzmuzikant en begon een muziekhandel in de stad Groningen.
In de oorlog werden bijna alle Stoppelmannen via Westerbork afgevoerd en omgebracht. Hoewel de nadruk van het verhaal tijdens de concerten en in de expositie op de periode voor de oorlog ligt, komt dit uiteraard ook aan bod. Mijn laatste woorden zijn dan ook: 'En zo is er van die eens zo grote Veenkoloniale Joodse familie Stoppelman nu nauwelijks iemand meer'. Tijdens mijn vertellingen word ik muzikaal ondersteund door het Bolotny Trio, met composities van Tim Nobel.
Westerbork
Op 31 maart was het bijzondere, vierde concert in een kerk in Westerbork. Het gold als een overgangsconcert naar een project van de Stichting Narare/Roodpaleis met Betsy Torenbos. Het kreeg een extra lading doordat Paul Stoppelman aanwezig, de zoon van een concentratiekamp overlevende, en doordat ik delen uit de naar later zou blijken laatste brief van de omgebrachte Dany Stoppelman aan zijn verloofde voorlas.
