Het gasthuis wordt in 1517 gesticht en volgens een kroniekschrijver uit die tijd, Sicke Benninge, gebeurt dit met materiaal van het door de stadjers gesloopte kasteel van de Oostfriese graaf Edzard. Lang is gedacht dat delen van het gasthuis nog van het begin dateren, maar bouwhistorisch onderzoek heeft aangetoond dat dit niet het geval is. De oudste delen zijn de begane grond van het tweelaagse deel van de noordvleugel en de westvleugel, die oorspronkelijk van ca. 1600 zijn. Dat er niets meer uit 1517 is, komt door de ligging van het gasthuis tegen de voormalige vesting. Hierdoor wordt het een keer geheel en een keer gedeeltelijk afgebroken en herbouwd.

Aangezien het gasthuis is gewijd aan Sint Anthony, die in de middeleeuwen wordt beschouwd als de pestheilige, is het niet zo verwonderlijk dat het gasthuis in de eerste tijden niet alleen wordt gebruikt om onderdak te verlenen aan ouderen en andere hulpbehoevenden, maar ook aan pestlijders. Dit blijft zo tot de stichting van een echt pesthuis in 1644. Verder fungeert het lang, aanvankelijk samen met het Pepergasthuis, als dolhuis. Vanaf 1702 is het Sint Anthony Gasthuis nog het enige. In de jaren dertig van achttiende eeuw worden voor de dollen kamers/cellen gebouwd. Na de opheffing van het dolhuis in 1844, wordt een deel gesloopt en een ander deel verbouwd en bij eigenlijke gasthuis gevoegd.

In 1851 wordt het gasthuis ternauwernood van de ondergang gered dankzij een inzameling onder de bevolking. Het Sint Anthony Gasthuis herstelt zich en in 1928 en '31 wordt het nog uitgebreid. In 2001 wordt het gasthuis een zelfstandige stichting. De voogdij weet de negatieve cijfers weg te werken en bij de viering van het 500-jarig bestaan ziet ze de toekomst vol vertrouwen tegemoet.

Beno Hofman